I. Tìm hiểu chung
a.Thể loại: Truyền thuyết
- Là loại truyện dân gian tuyền miệng, kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ.
- Thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo.
- Thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử.
b. Bố cục
– Chia làm 3 đoạn
- Đoạn 1. Từ đầu…”Long Trang”: Giới thiệu Lạc Long Quân và Âu Cơ.
- Đoạn 2. Tiếp theo…”lên đường”: Chuyện sinh nở kì lạ của Âu Cơ và cuộc chia tay, chia con với Lạc Long Quân.
- Đoạn 3. Còn lại: Giải thích nguồn gốc con Rồng cháu Tiên
II. Trọng tâm kiến thức
a. Nhân vật Lạc long Quân và Âu cơ: Đều là thần
– Nguồn gốc, hình dạng, tài năng
| Nội dung | Lạc Long Quân | Âu Cơ |
| Nguồn gốc cao quý | Con trai Thần Biển, nòi Rồng, quen sống dưới nước | Con gái Thần Nông, nòi Tiên, ưa sống trên cạn |
| Hình dạng | Mình Rồng, khôi ngô | Xinh đẹp, duyên dáng |
| Sự nghiệp mở nước (tài năng) phi thường | Vô địch, nhiều phép lạ, diệt trừ yêu quái, dậy dân làm ăn | Dậy dân phong tục, lễ nghi |
– Kết duyên và sinh nở
- Sự kết hợp tuyệt vời những gì đẹp nhất của thiên nhiên và con người, của hai giống nòi đẹp đẽ, tài giỏi và phi thường.
- Chi tiết “cái bọc trăm trứng nở trăm con”: Hình tượng “một bọc” nghĩa là người Việt Nam là cùng một mẹ sinh ra. Một bọc tiếng Hán – Việt nghĩa là “đồng bào”. Nguồn gốc chúng ta thật cao đẹp, là con cháu rồng tiên, là kết quả của một tình yêu đẹp – mối lương duyên Tiên – Rồng.
– Chia tay và chia con
- 50 con theo cha xuống biển, 50 con theo mẹ lên non. Khi có việc cần thì giúp đỡ lẫn nhau.
⇒ Giải thích nguồn gốc các dân tộc Việt Nam sinh sống trên khắp đất nước. Phản ánh nhu cầu khai phá và gây dựng các miền đất nước. Thể hiện tinh thần đoàn kết
b. Ý nghĩa các chi tiết tưởng tượng, kì ảo
– Khái niệm
- Chi tiết hoang đường, kì ảo được hiểu là chi tiết không có thật, được các tác giả dân gian sáng tạo nhằm mục đích nhất định.
– Ý nghĩa
- Tô đậm tính chất kì lạ, lớn lao, đẹp đẽ của nhân vật, sự kiện.
- Thần kì hoá, linh thiêng hoá nguồn gốc giống nòi dân tộc. Qua đó, thêm tự hào, tôn kính dân tộc, tổ tiên…
- Tăng sức hấp dẫn của tác phẩm.
III. Tổng kết
c. Giá trị nội dung
- Nắm được định nghĩa truyền thuyết.
- Truyện con rồng cháu tiên nhằm giải thích suy tôn nguồn gốc nòi giống và thể hiện ý nguyện đoàn kết, thống nhất cộng đồng của người Việt
d. Giá trị nghệ thuật
- Nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo
