I. Kiến thức cần nhớ
a. Tác giả
– Mạnh Tử (372 – 289 TCN)
– Tên là Mạnh Kha, người đất Trâu, nay thuộc huyện Trâu thuộc tỉnh Sơn Đông – Trung Quốc.
– Bậc hiền triết nổi tiếng của Trung Hoa thời Chiến quốc, được các nhà nho xưa suy tôn là Á thánh (vị thánh thứ hai) sau Khổng Tử.
b. Tác phẩm
– Thể loại: Truyện trung đại
– Phương thức biểu đạt chính: Tự sự.
– Xuất xứ
- Nguồn gốc từ “ Liệt Nữ truyện” của Trung quốc
- Do Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc và Tử An Trần Lê Nhân biên dịch, in trong cuốn “Cổ học tinh hoa”
– Tục ngữ: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”.
c. Giá trị nội dung
- Tạo môi trường tốt cho con.
- Dạy con lời nói đi đôi với việc làm, sống trung thực, giữ chữ tín.
- Dạy con đức tính kiên trì, siêng năng, kiên định.
- Với con không nuông chiều mà phải nghiêm khắc, phải xuất từ tình yêu thương con tha thiết.
d. Giá trị nghệ thuật
- Xây dựng cốt truyện theo mạch thời gian với năm sự việc chính về mẹ con thầy Mạnh Tử
- Có nhiều chi tiết giàu ý nghĩa, gây xúc động đối với người đọc.
- Mang tính giáo huấn, gần với thể loại ký, sử.
- Ngôn ngữ kể chuyện xen lời bình.
e. Ý nghĩa truyện
- Truyện nêu cao tác dụng của môi trường sống đối với sự hình thành và phát triển nhân cách trẻ.
- Vai trò của bà mẹ trong việc dạy dỗ con nên người.
II. Phân tích truyện
a. Tóm tắt các sự việc xảy ra giữa 2 mẹ con
Hoàn cảnh | Mạnh Tử | Mẹ thầy |
Ở gần nghĩa địa | Bắt chước đào, chôn, lăn, khóc | Dọn nhà ra gần chợ |
Ở gần chợ | Bắt chước nô nghịch cách buôn bán điên đảo | Dọn nhà đến cạnh trường học |
Gần trường học | Bắt chước học hành lễ phép, cắp sách vở | Chỗ này mẹ con ta ở được – mẹ vui lòng |
Nhà hàng xóm giết lợn | Hỏi mẹ: Người ta giết lợn làm gì thế? | Mẹ nói đùa để cho con ăn đấy và mẹ đã mua thịt lợn cho con ăn thật để giữ lời hứa |
Trong giờ học | Con bỏ học về chơi | Mẹ cắt đứt tấm vải đang dệt bảo con: “Nếu con đang học mà bỏ dở cũng giống như ta đang dệt tấm vải này mà cắt đứt vậy“ |
⇒ Xây dựng cốt truyện theo mạch thời gian.
b. Ý nghĩa của các sự việc
– Ý nghĩa 3 sự việc đầu
- Chuyển nhà đi để tránh cho con tiếp xúc với những môi trường không tốt .
- Chọn nơi thuận lợi cho việc phát triển nhân cách của con
→ Mẹ muốn tạo cho con môi trường sống tốt đẹp.
– Ý nghĩa 2 sự việc cuối
- Giáo dục con không nói dối, phải thành thật, phải giữ chữ tín.
- Giáo dục con phải có ý chí học hành.
→ Thương con nhưng không nuông chiều, kiên quyết trong cách dạy con
⇒ Dạy con vừa phải có đạo đức, vừa phải có chí học hành
⇒ Những chi tiết giàu ý nghĩa, gây xúc động
c. Bà mẹ thầy Mạnh Tử
– Là một người mẹ tuyệt vời
- Yêu con: Chọn cho con môi trường sống phù hợp.
- Thông minh, khéo léo
- Nghiêm khắc trong việc dạy dỗ – giáo dục con.
- Trọng chữ tín để làm gương cho con.