I. Kiến thức cần nhớ

a. Tác giả

– Mạnh Tử (372 – 289 TCN)

– Tên là Mạnh Kha, người đất Trâu, nay thuộc huyện Trâu thuộc tỉnh Sơn Đông – Trung Quốc.

– Bậc hiền triết nổi tiếng của Trung Hoa thời Chiến quốc, được các nhà nho xưa suy tôn là Á thánh (vị thánh thứ hai) sau Khổng Tử.

b. Tác phẩm

– Thể loại: Truyện trung đại

– Phương thức biểu đạt chính: Tự sự.

– Xuất xứ

  • Nguồn gốc từ “ Liệt Nữ truyện” của Trung quốc
  • Do Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc và Tử An Trần Lê Nhân biên dịch, in trong cuốn “Cổ học tinh hoa”

– Tục ngữ: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”.

c. Giá trị nội dung

  • Tạo môi trường tốt cho con.
  • Dạy con lời nói đi đôi với việc làm, sống trung thực, giữ chữ tín.
  • Dạy con đức tính kiên trì, siêng năng, kiên định.
  • Với con không nuông chiều mà phải nghiêm khắc, phải xuất từ tình yêu thương con tha thiết.

d. Giá trị nghệ thuật

  • Xây dựng cốt truyện theo mạch thời gian với năm sự việc chính về mẹ con thầy Mạnh Tử
  • Có nhiều chi tiết giàu ý nghĩa, gây xúc động đối với người đọc.
  • Mang tính giáo huấn, gần với thể loại ký, sử.
  • Ngôn ngữ kể chuyện xen lời bình.

e. Ý nghĩa truyện

  • Truyện nêu cao tác dụng của môi trường sống đối với sự hình thành và phát triển nhân cách trẻ.
  • Vai trò của bà mẹ trong việc dạy dỗ con nên người.

II. Phân tích truyện

a. Tóm tắt các sự việc xảy ra giữa 2 mẹ con

Hoàn cảnh Mạnh Tử Mẹ thầy
Ở gần nghĩa địa Bắt chước đào, chôn, lăn, khóc Dọn nhà ra gần chợ
Ở gần chợ Bắt chước nô nghịch cách buôn bán điên đảo Dọn nhà đến cạnh trường học
Gần trường học Bắt chước học hành lễ phép, cắp sách vở Chỗ này mẹ con ta ở được – mẹ vui lòng
Nhà hàng xóm giết lợn Hỏi mẹ: Người ta giết lợn làm gì thế? Mẹ nói đùa để cho con ăn đấy và mẹ đã mua thịt lợn cho con ăn thật để giữ lời hứa
Trong giờ học Con bỏ học về chơi Mẹ cắt đứt tấm vải đang dệt bảo con: “Nếu con đang học mà bỏ dở cũng giống như ta đang dệt tấm vải này mà cắt đứt vậy

⇒ Xây dựng cốt truyện theo mạch thời gian.

b. Ý nghĩa của các sự việc

– Ý nghĩa 3 sự việc đầu

  • Chuyển nhà đi để tránh cho con tiếp xúc với những môi trường không tốt .
  • Chọn nơi thuận lợi cho việc phát triển nhân cách của con

→ Mẹ muốn tạo cho con môi trường sống tốt đẹp.

– Ý nghĩa 2 sự việc cuối

  • Giáo dục con không nói dối, phải thành thật, phải giữ chữ tín.
  • Giáo dục con phải có ý chí học hành.

→ Thương con nhưng không nuông chiều, kiên quyết trong cách dạy con

⇒ Dạy con vừa phải có đạo đức, vừa phải có chí học hành

⇒ Những chi tiết giàu ý nghĩa, gây xúc động

c. Bà mẹ thầy Mạnh Tử

– Là một người mẹ tuyệt vời

  • Yêu con: Chọn cho con môi trường sống phù hợp.
  • Thông minh, khéo léo
  • Nghiêm khắc trong việc dạy dỗ – giáo dục con.
  • Trọng chữ tín để làm gương cho con.