“The Casual Vacancy” của J.K. Rowling thoát khỏi thế giới phép thuật trong “Harry Potter”, đưa độc giả trở về hiện thực xoay quanh những mối quan hệ giữa người với người trong cộng đồng, có thể coi đây là một thể nghiệm tâm lý xã hội phức tạp. Một cuốn sách chân thực, chân thành, và thú vị.

Năm 2012, bước qua tuổi 47, J.K. Rowling đã hoàn thiện và cho xuất bản “The Casual Vacancy”, cô chia sẻ:

“Cảm giác thật là tuyệt vời, bởi khi tôi viết loạt truyện Potter, tôi đã phải chịu quá nhiều sức ép.”

Một hành trình không có khởi đầu, không có đích đến, không có nhân vật chính.

Đó là sự vận hành của tạo hóa.

Đó là dòng chảy của thời gian.

Nhân loại thường hay đại khái nói về những khái niệm thời gian, như vũ trụ mông muội, hay thế giới hủy diệt – Đây không phải khởi đầu, cũng không phải kết thúc, mà chỉ là cột mốc trong quá trình vận động và đổi thay, vì tất cả còn có “trước” và có “sau” nữa.

Tiểu thuyết “The Casual Vacancy” cho độc giả cảm nhận rõ ràng sự vận hành này, nó hoàn toàn là một hành trình không có đích đến, bắt đầu từ cột mốc là cái chết của Barry Fairbrother, kích thích mạch nước ngầm trong các mối quan hệ, đẩy mạnh những xáo trộn trong thị trấn Pagford – một làng quê miền Tây Nam nước Anh – xinh đẹp và ngỡ như yên bình.

Barry ra đi ở độ tuổi bốn mươi, đột ngột và bất ngờ, để lại vợ góa cùng bốn đứa con thơ, và một chiếc ghế khuyết ngoài dự kiến trong ban quản trị hội đồng địa phương của Pagford. Vị trí trống đó như đóa hoa anh túc khiến nhiều người thèm thuồng, mà lại xuất phát từ nhiều nguyên nhân: có tình yêu với người đã khuất, có lòng kính ngưỡng với người đã khuất, có lòng ghen ghét với người đã khuất, có hư vinh, có cả lòng tham.

Những tưởng chiến thắng cuộc bầu cử là giải quyết được vấn đề mà cuốn tiểu thuyết đặt ra. Nhưng không! Chẳng có gì được giải quyết cả! Không có bất kỳ trận chiến long trời lở đất nào giữa thiện và ác, không có bất kỳ cuộc đối đầu đao to búa lớn nào giữa tả và hữu, cũng không có bất kỳ hình tượng nào vươn lên hoàn thiện hóa bản thân bước lên đỉnh cao cuộc đời như bản thể Mary Sue – Không! Cuốn sách chỉ là kết hợp từ những điều nhỏ bé, dường như vô nghĩa, dường như tàn nhẫn, dường như ích kỷ, dường như dịu dàng… thành một bức tranh đượm buồn, trần trụi, đậm hơi thở cuộc sống.

“The Casual Vacancy” là tác phẩm bước ra từ sự thực, không né trách những gai góc, khó chịu, thậm chí là nghiệt ngã và tối tăm của cuộc đời.

Đặc sắc trong nghiên cứu, xây dựng và mô tả tâm lý nhân vật.

Như đã nhắc ở trên, “The Casual Vacancy” không có quá nhiều cốt truyện, không phải thể loại đặt vấn đề ở đầu câu chuyện, đẩy mâu thuẫn lên cao trào, giải quyết vấn đề ở cuối truyện rồi kết thúc. Và lẽ dĩ nhiên, đây cũng là nguyên nhân khiến sách kén người đọc, khi mà gần 300 trang đầu, tác phẩm xoay quanh tầm 15 – 17 nhân vật.

Tình tiết chậm, tác giả tập trung vào miêu tả suy nghĩ, hành động và mối quan hệ của từng người trong gia đình, từng gia đình trong thị trấn, mà sợi dây liên kết là Barry – nhân vật đã chết ngay từ trang đầu tiên, một nhân vật không còn sống trong cuộc đời nhưng vẫn tồn tại trong rất nhiều mối liên hệ với người sống.

Cuộc sống ở Pagford được đặt dưới nhiều góc nhìn của những camera-chạy-bằng-cơm cư ngụ trong đó. Cái thị trấn bé xíu, khiến tốc độ lan truyền của thông tin nhanh không tưởng, mà người ta thèm những câu chuyện, để được kể cho người khác nghe, để bày tỏ thái độ cho thật rất gì và này nọ. Những suy nghĩ ích kỷ, hèn hạ, nhiều chuyện, tình cảm hoặc chân thành hoặc hời hợt, đạo đức giả, cợt nhã, dối trá, và cả triết lý nhân sinh… mỗi nhân vật đều sống rất “thực”.

Để rồi từ đó nhân vật nào cũng mang tông màu xám với ưu và khuyết điểm. Người đáng thương tất có chỗ đáng giận, người đáng ghét tất có chỗ đáng thương. Không có ai tốt hoàn toàn, cũng không có ai xấu hoàn toàn. Bản chất cuộc sống và con người chính là như vậy.

Cách J.K. Rowling xây dựng nhân vật hoàn toàn tròn trịa và đáng tin, cô không dành sự ưu ái cho bất kỳ ai, cũng không tham gia vào để nói thay nhân vật, mà chỉ xuôi theo dòng trần thuật để từng nhân vật sống, suy nghĩ, nói năng và hành động trong một cuộc sống chân thực vốn dĩ.

Cách kể chuyện này dễ dàng gây rung động, dễ gieo sự đồng điệu tâm hồn, cũng dễ tiếp cận lòng bao dung của độc giả khi mỗi sự vật sự việc và con người được xem xét dưới nhiều khía cạnh.

Từ “Harry Potter” đến “The Casual Vacancy”.

Điều thú vị là bút danh J.K. Rowling, cho đến hiện tại, chỉ gắn liền với hai tác phẩm “Harry Potter” và “The Casual Vacancy”. Còn bộ truyện “Thám tử Cormoran Strike” cùng tác giả lại được ký với bút danh Robert Galbraith.

Với “Harry Potter” lừng danh, J.K. Rowling đã cho cả một thế hệ trẻ thơ mơ một giấc mộng tuyệt vời, với phép thuật, với những lực lượng siêu nhiên.

Nếu không tồn tại phép thuật, “Harry Potter” có lẽ cũng sẽ đầy rẫy những mảng tối cuộc đời như “The Casual Vacancy”. Khi không có những biến hóa diệu kỳ, những thực trạng xã hội được phơi bày rõ rệt: nổi loạn tuổi dậy thì, sự chống đối của trẻ em với người lớn, gia đình lạm dụng, mại dâm, hiếp dâm, bạo lực gia đình, bạn lực học đường, trầm cảm, ma túy, tham nhũng, định kiến…

Sự khác biệt và đối lập này đã được truyền tải xuất sắc qua ngòi bút mạnh mẽ và quyết đoán, giọng văn mộc mạc lại không kém phần điêu luyện, J.K. Rowling khẳng định cái duyên kể chuyện của mình, không giới hạn chủ đề, không giới hạn lứa tuổi.

Đôi nét về cuộc đời J.K. Rowling.

Cô tên thật là Joanne Rowling, sinh ngày 31 tháng 7 năm 1965, ở Yate, Gloucestershire, nước Anh.

Nổi tiếng nhờ series “Harry Potter” được hàng triệu độc giả yêu thích, nhưng bút lực của cô không chỉ gói gọn trong dòng giả tưởng và văn học thiếu nhi, mà còn mở rộng trên các thể loại kịch, bi hài kịch, hư cấu tội phạm.

J.K. Rowling đã được trao huân chương Bắc Đẩu Bội Tinh vào năm 2009, Giải Văn học Hans Christian Andersen vào năm 2010, cho những đóng góp văn học của mình.