I. Kiến thức cơ bản
– Thể loại: Chèo
- Văn bản Quan Âm Thị Kính là phần lời (kịch bản) của một vở chèo – một loại hình văn nghệ dân gian kết hợp nhiều hình thức như hát, múa, diễn tích, kể chuyện,… được trình bày trên sân khấu (còn gọi là chiếu chèo).
– Giá trị nội dung:
- Sự đối lập giàu – nghèo trong xã hội cũ thông qua xung đột gia đình, hôn nhân và thể hiện những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ nông thôn: hiền lành, chân thật, biết giữ lễ nghi và cam chịu oan nghiệt.
- Thành ngữ Oan Thị Kính dùng để nói về những nỗi oan ức quá chịu đựng, không thể giãi bày được
– Giá trị nghệ thuật
- Tác phẩm mang tính khuyến giáo.
- Nghệ thuật xung đột gay gắt
II. Phân tích tác phẩm
a. Trước khi bị mắc oan
- Thị Kính ngồi quạt cho chồng.
- Thị kính yêu thương chồng bằng một tình cảm đằm thắm.
- Thị Kính cầm dao xén râu cho chồng.
- Tỉ mỉ, chật thật trong tình yêu.
- Thị Kính là người phụ nữ yêu thương chồng chân thật và mong muốn có hạnh phúc lứa đôi tốt đẹp.
b. Trong khi bị oan
– Sùng bà
- Thị Kính bị khép vào tội giết chồng.
- Cái con mặt sứa gan lim này! Mày định giết con bà à?
- Tuồng bay mèo mả gà đồng lẳng lơ.
- Trứng rồng lại nở ra rồng.
- Liu điu lại nở ra dòng liu điu.
- Mày là con nhà cua ốc.
- Con gái nỏ mồn thì về với cha.
- Gọi Mẵng tộc, phó về cho rảnh.
→ Sùng bà tự nghĩ ra tội để gán cho Thị Kính.
– Dìu đầu Thị Kính ngã xuống.
– Khi Thị Kính chạy theo van xin, Sùng bà dúi tay ngã khụy xuống.
→ Xùng bà là người đàn bà độc địa, tàn nhẫn, bất nhân.
– Thị Kính
– Lạy cha , lạy mẹ! Con xin trình cha mẹ…Giờ ơi! mẹ ơi, oan cho con lắm mẹ ơi!. Oan thiếp lắm chàng ơi.
– Vật vã khóc, ngữ mặt rũ rợi, chạy theo van xin
– Nói lời hiền dịu, cử chỉ yếu đuối nhẫn nhục.
– Thị Kính đơn độc giữa mọi sự vô tình, cực kì đau khổ và bất lực.
– Thị Kính phải chịu nhẫn nhục, oan ức nhưng vẫn thể hiện là người chân thực hiền lành, biết giữ phép tắc gia đình.
– Nhân vật nữ chính, bản chất đức hạnh, nết na, gặp nhiều oan trái.
c. Sau khi bị oan
– Quay vào nhà nhìn từ cái kỉ đến sách, thúng khâu, rồi cầm chiếc áo đang khâu dở, bóp chặt áo trong tay.
– Thương ôi! bấy lâu …thế tình run rủi.
→ Nỗi đau nuối tiếc, xót xa cho hạnh phúc lứa đôi bị tan vỡ.
– Đi tu để cầu phật tổ chứng minh cho sự trong sạch của mình.
→ Phản ánh số phận bế tắc của người phụ nữ trong xã hội cũ và lên án thực trạng xã hội vô nhân đạo đối với những người lương thiện.
