Gia đình hạnh phúc, êm ấm là mơ ước của tất cả chúng ta. Thế nhưng điều mơ ước tưởng chừng đơn giản đó đôi khi ở đâu đó vẫn không thể thực hiện được. Một khi hạnh phúc mất đi người ta càng thấm thía nỗi đau đớn khi phải chia li, cách xa với những người thân yêu ruột thịt, luôn gần gũi với chúng ta hàng ngày. Văn bản “Cuộc chia tay của những con búp bê” sẽ cho chúng ta biết rõ hơn về tình anh em.
I. Tìm hiểu chung
1. Tóm tắt tác phẩm Cuộc chia tay của những con búp bê
Thành và Thủy là hai anh em hết mực yêu thương nhau nhưng lại phải chia tay nhau vì bố mẹ li dị. Trước khi chia tay nhau, hai anh em chia đồ chơi cho nhau. Thành nhường hết đồ chơi cho em. Hai anh em còn đến trường để Thủy chia tay với cô giáo và bạn bè. Cô giáo tặng Thủy một quyển sổ và một chiếc bút máy nắp vàng nhưng em không dám nhận vì “mẹ đã bảo sắm cho em một thúng hoa quả để ra chợ ngồi bán”.
2. Xuất xứ: Truyện ngắn được trao giải nhì trong cuộc thi thơ văn viết về quyền trẻ em tổ chức tại Thuỵ Điển 1992 của tác gỉa Khánh Hoài.
3. Bố cục: 3 phần
- Phần 1: Từ đầu … hiếu thảo như vậy: Tâm trạng của hai anh em đêm trước và sáng hôm sau khi mẹ giục chia đồ.
- Phần 2: Tiếp … trùm lên cảnh vật: Cuộc chia tay giữa bé Thủy với cô giáo và các bạn.
- Phần 3: Còn lại: Cuộc chia tay của hai anh em.
II. Tìm hiểu văn bản
1. Tâm trạng của hai anh em đêm trước và sáng hôm sau khi mẹ giục chia đồ
- Tâm trạng của hai anh em Thành – Thủy:
– Vì bố mẹ li hôn: Thuỷ phải theo mẹ về quê ngoại- Thành ở lại với bố
– Thuỷ: run bần bật, kinh hoàng, tuyệt vọng, buồn thăm thẳm, mi sưng mọng vì khóc nhiều.
– Thành : cắn chặt môi , nước mắt tuôn ra như suối.
– Sử dụng 1 loạt các động từ – tính từ kết hợp với phép so sánh làm nổi rõ tâm trạng của nhân vật.
=> Tâm trạng buồn bã, đau đớn, khổ sở và bất lực.
* Tình cảm của 2 anh em:
– Thuỷ : vá áo cho anh, bắt con vệ sĩ gác cho anh .
– Thành : chiều nào cũng đi đón em, nhường đồ chơi cho em.
=> Tình cảm yêu thương gắn bó và luôn quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ lẫn nhau.
- Chia búp bê:
– Thành : lấy 2 con búp bê đặt sang 2 phía.
– Thuỷ: tru tréo lên giận dữ …
– Thủy rất giận dữ không muốn chia rẽ búp bê nhưng em lại rất thương Thành, sợ không có con Vệ Sĩ canh giấc ngủ cho anh nên em rất bối rối sau khi đã chu tréo lên giận dữ.
=> Không muốn chia rẽ búp bê, không muốn chia rẽ anh em.
2. Cuộc chia tay giữa bé Thủy với cô giáo và các bạn
– Cô Tâm sửng sốt: “Trời ơi! Cô Tâm tái mặt và nước mắt giàn giụa”
=> Gợi sự cảm thông, xót thương cho hoàn cảnh bất hạnh của Thủy.
– Thành thấy kinh ngạc là vì trong khi mọi việc đều diễn ra bình thường thì anh em Thành – Thuỷ lại phải chịu đựng sự mất mát đổ vỡ quá lớn.
=> Miêu tả diễn biến biến tâm lí chính xác, làm tăng thêm nỗi buồn sâu thẳm và sự thất vọng, bơ vơ.
- Cuộc chia tay của hai anh em
– Thủy đặt con Em nhỏ quàng tay vào con vệ sĩ. => Tình anh em không thể chia lìa.
– Xây dựng chi tiết kết thúc chuyện như thế, nhà văn muốn nhắn gửi với mọi người rằng : Cuộc chia tay của các em nhỏ là rất vô lí, là không nên có, không nên để nó xảy ra. ý tưởng ấy nhắc nhở những người làm cha làm mẹ hãy sống vì con cái, cố gắng giữ gìn tổ ấm gia đình đừng để nó tan vỡ.
– Tên truyện gợi tình huống: những con búp bê cũng như anh em Thành Thuỷ rất ngây thơ, trong sáng và không có tội tình gì, thế mà đành phải chia tay.
=> Câu chuyện được kể theo ngôi thứ nhất giúp tác giả thể hiện được 1 cách sâu sắc những suy nghĩ, tình cảm và tâm trạng của nhân vật.
III. Tổng kết
1. Nội dung: Là câu chuyện của những đứa con nhưng lại gợi cho những người làm cha, làm mẹ phải suy nghĩ. Trẻ em cần được sống trong mái ấm gia đình. Mỗi người cần phải biết giữ gìn gia đình hạnh phúc.
2. Nghệ thuật
- Xây dựng tình huống tâm lý.
- Ngôi kể thứ nhất… lời kể tự nhiên.
- Khắc họa hình tượng nhân vật trẻ nhỏ.
