Nội dung bài viết
1. Từ đồng nghĩa là gì?
– Là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc vào nhiều nhóm từ đồng nghĩa khác nhau.
2. Phân loại
Trong đó:
– Những từ đồng nghĩa hoàn toàn không phân biệt nhau về sắc thái nghĩa.
* Ví dụ: “Ba nó bế nó lên. Nó hôm ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa”.
=> Từ “ba” đồng nghĩa với từ “bố”.
– Những từ đồng nghĩa không hoàn toàn có sắc thái nghĩa khác nhau.
* Ví dụ: “Một ngày cuối năm năm mươi tám – năm đó ta chưa võ trang – trong một trận càn lớn của quân Mỹ – ngụy, ánh Sáu bị hi sinh.”
3. Sử dụng từ đồng nghĩa
Không phải bao giờ các từ đồng nghĩa cũng có thể thay thế cho nhau. Khi nói cũng như khi viết, cần cân nhắc để chọn trong đó các từ đồng nghĩa những từ thể hiện đứng thực tế khách quan và sắc thái biểu cảm.
3. Bài tập vận dụng
Bài 1 (Trang 115 sgk ngữ văn 7 tập 1)
| Từ | Từ đồng nghĩa |
| Gan dạ | Dũng cảm |
| Nhà thơ | Thi sĩ |
| Mổ xẻ | Phẫu thuật |
| Của cải | Tài sản |
| Nước ngoài | Ngoại quốc |
| Chó biển | Hải cẩu |
| Đòi hỏi | Yêu cầu |
| Năm học | Niên khóa |
| Loài người | Nhân loại |
| Thay mặt | Đại diện |
Bài 2 (Trang 115 sgk ngữ văn 7 tập 1)
– Máy thu thanh: ra-di-o
– Xe hơi: ô tô
– Sinh tố: vi-ta-min
– Dương cầm: pi-a-no
Bài 3 (trang 115 sgk ngữ văn 7 tập 1)
Những từ đồng nghĩa:
– Tô- bát
– Cây viết – cây bút
– Ghe – thuyền
– Ngái – xa
– Mô – đâu
– Rứa – thế
– Tru – trâu
Bài 4 (trang 115 sgk ngữ văn 7 tập 1)
– Đưa – trao
– Đưa – tiễn
– Kêu – kêu ca
– Nói – cười, dị nghị
– Đi – mất, qua đời
Bài 5 (trang 115 sgk ngữ văn 7 tập 1)
Các từ phía dưới đồng nghĩa nhưng khác nhau về sắc thái ý nghĩa, sắc thái biểu cảm, phạm vi sử dụng…
| Ă, xơi, chén | Ăn: sắc thái bình thường, trung tính |
| Xơi: sắc thái lịch sự, xã giao | |
| Chén: sắc thái thân mật, bỗ bã | |
| Cho, tặng, biếu | Cho: người cho có vai cao hơn hoặc ngang hàng |
| Tặng: không phân biệt ngôi thứ, người nhận, vật được trao thường mang ý nghĩa tinh thần | |
| Biếu: sắc thái kính trọng, người biếu thường có vai thấp hơn | |
| Yếu đuối, yếu ớt | Yếu đuối: thiếu hụt về thể chất và tinh thần |
| Yếu ớt: hiện trạng thiếu hụt về sức khỏe | |
| Xinh, đẹp | Xinh: bình phẩm, nhận xét về dáng vẻ bên ngoài của trẻ con |
| Đẹp: được xem có mức độ cao hơn, toàn diện hơn. | |
| Tu, nhấp, nốc | Tu: uống nhiều, liền mạch, không lịch sự |
| Nhấp: nhỏ nhẹ, từ tốn khi uống | |
| Nốc: uống vội vã, liên tục, thô tục |
Bài 6 (trang 116 sgk ngữ văn 7 tập 1)
a, – thành quả
– thành tích
b, – ngoan cố
– ngoan cường
c, – nghĩa vụ
– nhiệm vụ
d, Giữ gìn
– Bảo vệ
Bài 7 (trang 116 sgk ngữ văn 7 tập 1)
a, Đối xử
– Đối đãi
b, Trọng đại
– To lớn
Bài 8 (trang 117 sgk ngữ văn 7 tập 1)
– Lan có sức học bình thường trong lớp.
– Đó là câu chuyện tầm thường.
– Kết quả học kì I này An xếp thứ nhất.
– Lũ lụt là hậu quả của việc chặt rừng bừa bãi.
Bài 9 (trang 117 sgk ngữ văn 7 tập 1)
– Hưởng thụ
– Che chở, cưu mang
– Dạy, dạy bảo, dạy dỗ
– Trưng bày, bày…
Làm chủ kiến thức ngữ văn 9 – Luyện thi vào 10 (Phần II)
Tác giả: Phạm Trung Tình
